Dzisiaj mam dla Was gościnny, świąteczny wpis Izabeli Panopoulos z bloga „Greckie smaki”! Poznacie z niego jakie greckie słodycze królują na stołach w Grecji i ich historie!
Greckie święta Bożego narodzenia są bardzo słodkie, a na stołach znajdują się ciasta i ciasteczka pełne orzechów, syropu, miodu i cukru pudru. Coraz częściej obok słodyczy tradycyjnych, pojawiają się również zapożyczone z kuchni innych narodów. Jednak są one najczęściej dodatkiem, ciekawostką kulinarną, gdyż greckie święta Bożego Narodzenia muszą być tradycyjne.
Melomakarona — miodowe ciasteczka
Melomakarona mają swoje korzenie w starożytności. Wtedy na pogrzebach podawano placuszki chlebowe, które wyglądem przypominały dzisiejsze melomakarona. W późniejszych latach maczano ten chleb w miodzie, który od zawsze zajmował specjalne miejsce w greckiej diecie, a także symbolice.
Melomakarona (gr. μελομακάρονα) to tradycyjne ciasteczka bożonarodzeniowe, wilgotne, aromatyczne, z wyczuwalną nutą pomarańczy. W ich składzie znajdziemy mąkę lub semolinę, cukier w parze z miodem oraz oliwę. O smaku melomakarona decydują przyprawy, głównie goździki i cynamon oraz orzechy, stanowiące posypkę. Słodycz i wilgoć uzyskują dzięki syropowi, w którym są maczane po upieczeniu.
Oprócz melomakarona klasycznych przygotowuje się również nadziewane, najczęściej masą orzechową oraz melomakarona w czekoladzie.
Kourabiedes — maślane ciasteczka
Drugim rodzajem ciasteczek bożonarodzeniowych są kourabiedes (gr. κουραμπιέδες). Są to małe ciasteczka orzechowe lub migdałowe, grubo obsypane cukrem pudrem, o bogatym maślanym smaku. W ich wnętrzu można znaleźć kawałki orzechów lub migdałów, a wszystko jest słodkie, kruche i rozpływa się w ustach.
Co ciekawe kourabiedes uznawane są za typowo greckie słodycze, pomimo że przywędrowały do Grecji wraz z uchodźcami z Azji Mniejszej na początku XX wieku. Dzisiaj nikt w Grecji nie wyobraża sobie świąt Bożego Narodzenia bez kourabiedes.
Christopsomo, czyli chleb Chrystusa
Christopsomo (gr. Χριστόψωμο), to specjalny, świąteczny chleb, który musi być obecny na każdym greckim stole. W zależności od regionu może być okrągły, z motywem krzyża na wierzchu, lub może mieć kształt krzyża. Zwykle jest bogato zdobiony orzechami, bakaliami, goździkami lub motywami kwiatowymi wykonanymi z ciasta.
W dzień Bożego Narodzenia głowa rodziny kroi ten chleb, rozdając jego kawałki członkom rodziny i wszystkim, którzy tego dnia zasiądą z nimi do stołu.
Vasilopita — greckie ciasto noworoczne
Vasilopita (gr. Βασιλόπιτα) nie jest zwykłym ciastem, lecz symbolem. W jej wnętrzu kryje się flouri (gr. φλουρί), czyli pieniążek przynoszący szczęście, osobie, której przypadnie w udziale. Jednak głównym celem przygotowywania Vasilopity jest upamiętnienie pewnego wydarzenia sprzed wieków.
Jak legenda głosi w mieście Cezarei, w Kapadocji, żył biskup Bazyli (Vasilis). Pewnego dnia na miasto napadły wrogie wojska, a miastu dano ultimatum, albo wykupi sobie wolność, albo zostanie zrównane z ziemią i ograbione. Wtedy to Bazyli zebrał od mieszkańców kosztowności i pojechał przekazać je najeźdźcom. Gdy był w drodze, zdarzył się cud. Na pomoc ludziom przybył święty Merkuriusz i uratował miasto. Bazyli miał jednak dylemat, co zrobić z kosztownościami mieszkańców miasta. Wraz z diakonami przygotowali zaczyn na chleb, a do każdego bochenka wkładali monety i inne kosztowności. Gdy chleb upieczono i rozdano mieszkańcom miasta, wówczas każdy z zaskoczeniem odkrywał ukryte wewnątrz dary. Odtąd Vasilopita, stała się symbolem sprawiedliwości, dobroci i szczodrości, przynosząc ludziom radość i błogosławieństwo.
Vasilopita przyjmuje różną formę, w zależności od regionu, a nawet konkretnego domu. Najczęściej ma formę słodkiego ciasta biszkoptowego lub drożdżowej chałki tzw. Vasilopita politiki (gr. Βασιλόπιτα πολίτικη), Zwykle jest bogato zdobiona i oznaczona numerem nadchodzącego roku. Kusi też bogatym smakiem i aromatem, od pomarańczy, po anyż. Niekiedy, zwłaszcza w północnych regionach Grecji jest wytrawnym ciastem z mięsem, serem lub porami. Jednak zawsze zawiera w sobie pieniążek.
Ciasto Vasilopita dzielona jest na kawałki w sylwestrową noc, zaraz po nastaniu Nowego Roku. Wówczas głowa rodziny dzieli ją na kawałki i obdziela nim członków rodziny, zatrzymując pierwszy dla Boga, a niekiedy dla domu lub św. Bazylego. Zwyczaj dzielenia Vasilopity nie ogranicza się do tej jednej nocy. Przez cały styczeń w różnych instytucjach, szkołach, stowarzyszeniach kroi się Vasilopitę i rozdziela pomiędzy uczestników spotkania.
Baklava, karydopita i inne syropiaste
Na świątecznym greckim stole nie brakuje też innych słodyczy, które pojawiają się również w innych porach roku i w związku z innymi okazjami. Ponieważ święta w Grecji to również czas odwiedzin, to tych słodyczy jest niekiedy całkiem sporo. Można zostać poczęstowanym ciastem baklava (gr. μπακλαβά) z orzechami włoskimi lub migdałami i miodem. Nie może zabraknąć diples (δίπλες), a także kataifi (gr. κανταΐφι) i innych „syropiastych” ciast i ciasteczek.
Innym popularnymi w tym czasie ciastami jest: karydopita (gr. καρυδόπιτα), czyli ciasto orzechowe, ciasto z jabłkami (μηλόπιτα), ciasto migdałowe, amigdalota (gr. αμυγδαλωτά), czy ciasto pomarańczowe (gr. πορτοκαλόπιτα).
Greckie słodycze bożonarodzeniowe mogą nieco różnić się, w zależności od regionu, w którym zostały przygotowane. Jednak wszystkie są słodkie i pełne miodu, który symbolizować miał bogactwo i obfitość, na nadchodzący rok. I tego wam również życzę!
Wesołych Świąt Bożego Narodzenia lub Καλά Χριστούγεννα (Kala Christougenna), jak mawiają Grecy.
Wszystkie przepisy na powyższe smakołyki możecie znaleźć na blogu Greckie smaki lub w książeczce Greckie słodycze bożonarodzeniowe.
A Wy jakie greckie słodycze najbardziej lubicie? Dajcie znać w komentarzu!
Grecja to mój dom. Mimo, że urodziłam się w Polsce, to wychowałam się w Atenach i nie wyobrażam sobie innego miejsca do życia. Jest to piękne miasto, które skrywa wiele uroczych zakątków i tajemnic nie wszystkim znanych, a którymi chętnie się z Wami podzielę.