Wielkanoc to najważniejsze religijne święto w Grecji. Wiąże się z nim mnóstwo tradycji i zwyczajów, które Grecy chętnie kultywują.
Przygotowania do świąt
Przygotowania do świąt Wielkanocnych zaczynają się w Czysty Poniedziałek (Kathara Deftera), który symbolizuje koniec karnawału i rozpoczyna 40-dniowy post.
W trakcie postu zwanego Sarakosti Grecy nie jedzą produktów odzwierzęcych, mięsa, ryb, produktów mlecznych, oleju i nie piją wina. Kościół dopuszcza odstąpienie od postu tylko w 2 dni: 25 marca – dzień, w który wypada święto religijne i narodowe – Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny oraz początek walk o niepodległość Grecji, i w Niedzielę Palmową. W te dni można spożywać ryby.
Obecnie niewielu Greków pości przez cały okres 40 dni, jednak zachowuje post w Wielki Tydzień.
Tradycje związane z Wielkim Tygodniem
Kulminacyjnym czasem przygotowań jest Wielki Tydzień, z którym związanych jest wiele tradycji.
Wielki Czwartek to dzień pieczenia tradycyjnych wypieków wielkanocnych i malowania jajek. Jajka malowane są na czerwono, ponieważ kolor czerwony symbolizuje krew Chrystusa. Tradycyjnie wypieka się też tsoureki (rodzaj greckiej chałki) i koulourakia (ciasteczka o maślano-korzennym zapachu). Kobiety w ten dzień idą do kościoła, żeby przystroić grób Chrystusa kwiatami i przygotować go na procesję w Wielki Piątek.
W Wielki Piątek opłakuje się ukrzyżowanego Chrystusa. Nie można wykonywać ciężkich prac ani brać do ręki gwoździ czy młotka. Sałata, soczewica z octem czy zupa z tahini to tradycyjne dania w tym dniu.
W Atenach oraz innych miastach sklepy i restauracje są otwarte krócej niż w pozostałe dni; zazwyczaj w godzinach 13.00 – 19.00, aby pracownicy mogli uczestniczyć w porannej i wieczornej mszy świętej.
Wieczorem w całej Grecji odbywają się uroczyste procesje, w których uczestniczą całe wioski czy miasta.
Zmartwychwstanie Chrystusa w Wielką Sobotę
Najważniejszym dniem w Wielkim Tygodniu jest sobota – dzień Zmartwychwstania Pańskiego. Grecy idą do kościoła przed północą, aby uczestniczyć w wyjątkowej mszy świętej. Kilka minut przed północą wszystkie światła w kościele gasną, aby przygotować wiernych na moment zmartwychwstania.
O północy kapłan przekazuje wiernym święty ogień, wymawiając przy tym słowa Christos Anesti (Chrystus zmartwychwstał), na co zebrani odpowiadają Alithos Anesti (prawdziwie Zmartwychwstał). Na znak radości w niebo wystrzeliwane są fajerwerki.
Po mszy zgromadzeni udają się do domów na pierwszy niepostny posiłek, jakim jest magiritsa, czyli zupa z jagnięcych podrobów. Co niektórzy od razu po mszy, zamiast do domu, wybierają się na tradycyjną grecką imprezę, czyli bouzoukia. W ten sposób świętują zmartwychwstanie Chrystusa i koniec postu.
Pieczenie barana i walka na jajka w Niedzielę Wielkanocną
W niedzielę od samego rana czuć zapach pieczonego barana, który jest głównym składnikiem wielkanocnego posiłku. Baran piecze się na rożnie kilka godzin, a w tym czasie gospodynie przygotowują sałatki, przystawki i inne dania mięsne. Przygotowaniom towarzyszy grecka muzyka i dużo greckiego alkoholu, np. tsipouro czy ouzo.
Jest to dzień, w który wszystkie pokolenia spotykają się przy jednym stole, ponieważ rodzina jest dla Greków najważniejszą wartością.
Jajka, które zostały pomalowane w Wielki Czwartek, w ten dzień używa się do tzw. walki na jajka. Dwie osoby stukają jajka o siebie, a ta, której jajko się nie zbije, będzie miała szczęście.
Drugi dzień świąt spędzany jest na odwiedzaniu znajomych i relaksowaniu się w tawernach. Nieznany jest im zwyczaj śmingusa-dyngusa 🙂
Kiedy Grecy obchodzą Wielkanoc?
Na koniec dodam jeszcze ciekawostkę związaną z terminem Wielkanocy w Grecji. Grecka Pascha wypada zazwyczaj po Wielkanocy katolickiej, czasami tydzień później, czasami miesiąc. Bardzo rzadko święta te są obchodzone przez wszystkich chrześcijan w tym samym czasie.
W Grecji jednak jest inaczej. Kościół katolicki dopasował termin obchodu świąt Wielkanocnych do świąt prawosławnych, więc zarówno prawosławni, jak i katolicy świętują Wielkanoc razem. Jest to bardzo praktyczne rozwiązanie, ponieważ w innym wypadku katolicy drugi dzień świąt musieliby spędzić w pracy.
Zobacz poniżej krótki film przedstawiający obchody Niedzieli Wielkanocnej na Krecie.
Czy mieliście okazję uczestniczyć w obchodach Wielkanocnych w Grecji? Podzielcie się swoimi wrażeniami.
Przewodnik po Atenach
Uwielbiam Ateny. Lubię o nich pisać i odkrywać je wciąż na nowo. Jestem zakochana w Grecji i we wszystkim, co greckie. Jestem autorką rozmówek polsko-greckich oraz bloga o języku greckim Powiedz to po grecku, gdzie dzielę się moją wiedzą o języku i kulturze Greków.
Wybieramy się do Aten na polską majówkę przedluzona dp 6.05. Czyli w okresie kiedy w Grecji w roku 2024 przypadają święta wielkanocne. Czy orientuje się Pani w których dniach będzie można zwiedzać muzea, Akropol. Czy w święta tawerny są otwarte ? A może polecam Pani coś specjalnego zobaczyć w tym wyjątkowym czasie?
Akropol i inne zabytki oraz muzea będą zamkniętę w niedzielę wielkanocną, inne atrakcje mogą być zamknięte również w poniedziałek wielkanocny. Część tawern na pewno będzie zamknięta. Polecam w niedzielę wielkanocną wybrać się na plac Monastiraki, aby zobaczyć jak piecze się barany na rożnie 🙂
A czy mogłaby Pani podpowiedzieć w jakich godzinach odbywa się pieczenie baranów? I czy turyści mogą zakupić takie przysmaki?
Barany pieką się od samego rana, bo potrzebują kilku godzin na upieczenie. Turyści oczywiście, że mogą takie przysmaki 🙂